Το μέγεθος της κρατικής μηχανής και οι απολαβές των δημοσίων υπαλλήλων είναι κάτι που απασχολεί όπως φαίνεται έντονα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σύμφωνα με την έκθεση «Managing Government Employment and Compensation (Technical Assistance Report) » που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του την Παρασκευή 11 Απριλίου και συντάχθηκε τον Νοέμβριο του 2024, πριν αρχίσει η παγκόσμια αναταραχή λόγω των δασμολογικών μέτρων.

Να διευκρινίσουμε ότι αποστολή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου συναντήθηκε με τις κυπριακές αρχές κατά την περίοδο 17-28 Μαρτίου 2025, για να συζητήσει τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις, τις προοπτικές και τους κινδύνους, όπως και τις προτεραιότητες πολιτικής και υπήρξε σχετική δήλωση.

Στην έκθεση που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, σημειώνεται  ότι οι μισθοί στον δημόσιο τομέα της Κύπρου είναι κατά 27% υψηλότεροι σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα ακόμη και αφού ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως το μορφωτικό επίπεδο και η ηλικία. Η διαφορά αυτή φτάνει το 32% για πτυχιούχους ανώτατης εκπαίδευσης και κλιμακώνεται ανάλογα με την ηλικία, φτάνοντας στο 35% για εργαζόμενους άνω των 50 ετών. Κάθε χρόνο υποδεικνύεται από το ΔΝΤ, χορηγούνται κλιμακωτές αυξήσεις, οι οποίες είναι συχνότερες από ότι σε πολλές χώρες, και είναι συγκριτικά πολύ μεγάλες.

Επιπλέον, η αποζημίωση συνδέεται αυτόματα με τον πληθωρισμό, κάτι που σπάνια γίνεται αλλού. Το γεγονός ότι δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες δυσκολίες πρόσληψης ή αποχωρήσεων από το δημόσιο αποτελεί σαφή ένδειξη ότι το επίπεδο των αμοιβών υπερβαίνει αυτό που είναι αναγκαίο για να διατηρηθεί η ελκυστικότητα των δημόσιων θέσεων.

Τονίζεται ότι το κυβερνητικό εργατικό δυναμικό της Κύπρου είναι μέτριο σε μέγεθος, αλλά η μέση αμοιβή είναι υψηλή σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που παραθέτει το ΔΝΤ. Το 2023, οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για τις αποδοχές των εργαζομένων ήταν 12%  του ΑΕΠ. Αυτό είναι υψηλό ποσοστό με βάση την έκθεση του ΔΝΤ, σε σύγκριση με τις χώρες του ΟΟΣΑ και άλλες προηγμένες οικονομίες και χώρες της ΕΕ.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, για τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου, προτεραιότητα  της κυβέρνησης είναι να περιοριστεί η αύξηση των επιπέδων κρατικών αποδοχών σε αντίθεση με τα επίπεδα απασχόλησης και εξηγούν ότι αν και το μέγεθος του εργατικού δυναμικού είναι συγκριτικά μέτριο, οι αρχές θα μπορούσαν σταδιακά να το μειώσουν ελαφρώς. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα με τον εντοπισμό μη κρίσιμων θέσεων και την κατάργησή τους μόλις μείνουν κενές. Ωστόσο, τονίζεται, η επιβράδυνση της αύξησης των αμοιβών προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα με   την αναστολή της ΑΤΑ για τους κρατικούς υπαλλήλους ή τη μείωση του συντελεστή τιμαριθμικής αναπροσαρμογής τους σε λιγότερο από τα δύο τρίτα του πληθωρισμού και την αύξηση του χρόνου που απαιτείται για τους εργαζόμενους να μετακινηθούν στην επόμενη κλίμακα. Ως έσχατο μέτρο για την συγκράτηση του κόστους, το ΔΝΤ προτείνει τη μείωση των υπερωριών ή και την κατάργηση του 13ου μισθού, αν και αναγνωρίζει ότι οι εν λόγω παρεμβάσεις είναι κοινωνικά και πολιτικά ευαίσθητες.